Spuszczel pospolity: informacje o szkodniku drewna
Spuszczel występuje w strefie umiarkowanej całej półkuli północnej, zwłaszcza w Eurazji i Afryce Północnej. Należy do rodziny kózkowatych (Cerambycidae), określany jest mianem najgroźniejszego szkodnika drewnianych budynków i budowli w Polsce i w krajach sąsiednich.
Artykuł Prof. dr hab. Stanisława Ignatowicza: „Przegląd szkodników drewna – spuszczel”.
Więcej artykułów w sekcji Artykuły.
Zobacz również:
Zdjęcia prezentujące szkodniki drewna, zniszczenia i metody zwalczania
Spuszczel pospolity: anatomia i rozwój
Spuszczel jest gatunkiem ciepłolubnym, najlepiej rozwija się w temperaturze 28-30 st. C (nagrzana konstrukcja dachowa w czasie lata), ale w stanie hibernacji jest w stanie przetrwać srogie mrozy. Jedno pokolenie w zależności od wartości odżywczej drewna i warunków klimatycznych, może rozwijać się od 2 do 18 lat (zanim przeobrażą się w owada dorosłego czyli postać doskonałą), jako przeciętny przyjmuje się okres 3-6 lat. Spuszczel razi tylko martwe powietrznosuche drewno iglaste, nawet o wilgotności poniżej 10%. Zasiedla przede wszystkim więźby dachów, drewniane ściany wykonane w różnych konstrukcjach (’m.in. szkieletowe konstrukcje podmiejskich budynków z lat 30-tych tzw. „stylu nadświdrzańskiego” k. Warszawy), elementy wystroju wnętrz (podłogi, meble itp.), słupy linii elektrycznej i telefonicznej, pale mostowe i portowe, a zawleczony może niszczyć nawet drewno w kopalniach.
Jak wygląda spuszczel?
Spuszczel jest czarnym lub ciemnobrunatnym chrząszczem o wyraźnie spłaszczonym ciele długości 7-25 mm, pokrytym krótkimi, gęstymi, szarymi włoskami. Na górnej stronie tułowia widoczne są „wytarte” dwa charakterystyczne, czarne guzy, a na pokrywach skrzydłowych charakterystyczne, nieregularnego kształtu podwójne plamy-przepaski z jaśniejszych włosków. Chrząszcze wykazują dymorfizm płciowy: samce są mniejsze, z relatywnie dłuższymi czułkami, samice większe, ze spiczastym zakończeniem odwłoka, widocznym spod pokryw skrzydeł, zwłaszcza jeśli nie złożyły jeszcze jaj. Samica składa zazwyczaj łącznie około 200 jaj, chociaż bardzo duże osobniki mogą złożyć nawet 500 jaj.
Najczęściej drążą kanały w części bielastej drewna, ale można spotkać chodniki w dobrze wykształconej twardzieli sosnowej. Są one prawdopodobnie spowodowane ucieczką larw, chroniących się przed przemarzaniem zimą. Jest szczególnie niebezpiecznym szkodnikiem, ponieważ atakuje drewno przez wiele pokoleń, ma długi okres rozwoju, niewielki stopień trawienia pobranego drewna (co zmusza larwy do intensywnego żerowania). Oprócz drewna litego larwy tego chrząszcza mogą żerować również w sklejce.
Szkody w drewnie wyrządzone przez spuszczela
Szkody wyrządzone przez Spuszczela często trudno zauważyć, zniszczenia drewna żerem larw są ukryte, lecz mogą być bardzo rozległe i znacząco osłabiać wytrzymałość konstrukcji. Przeciętna szerokość chodników wygryzionych wygryzionych przez wyrośnięte larwy wynosi około 6 mm, z których może wysypywać się mączka drzewna. Czynność żerowisk najłatwiej jest określić w ciepłe dni lata (zwłaszcza lipcowe), kiedy larwy intensywnie żerują wydając charakterystyczne odgłosy drążenia drewna. Obecność tego gatunku w budynku poznajemy też po znajdowanych żywych lub martwych chrząszczach, pojawiających się świeżych otworach wylotowych. Czasami w otworach wylotowych chrząszczy spuszczela, położonych na zewnętrznych powierzchniach budynku pojawiają się pszczoły- i osy-samotnice, zakładające w nich swe gniazda. Błonkówki te nie niszczą bezpośrednio drewna, ale mogą pośrednio wpływać na rozwój grzybów w drewnie.
Zwalczanie spuszczela
Zwalczanie ksylofagów ze względu na szczególną specyfikę żerowiska jest bardzo trudne i powinno być wykonywane przez wyspecjalizowane firmy DDD, mające odpowiednie uprawnienia, umiejętności kwalifikowania obiektu, doboru środka, konieczności określenia ilości i czasu działania środka oraz odpowiedniego postępowania przygotowawczego i kończącego.
Drewno dostarcza szkodnikom pokarmu i jest dla nich doskonałą kryjówką, niejednokrotnie 100% skuteczność zwalczania uwarunkowana jest agregowaniem metod chemicznych i fizycznych (termicznych).